کمال ایمان در کلام امام رضا(علیه‌السلام)

کمال ایمان در کلام امام رضا(علیه‌السلام)


کمال ایمان در کلام امام رضا(علیه‌السلام)

هیئت انصار ولایت دارالعباده، سومین شب از مراسم عزاداری آخر ماه صفر را همزمان با شب شهادت ثامن‌الحجج، عالم آل محمد، امام رضا(علیه‌السلام) دوشنبه چهارم مهرماه در جوار مضج نورانی امامزاده سید جعفر محمد(علیه‌السلام) یزد برگزار نمود.

در این مراسم آیت‌الله وطن‌خواه به توضیح و تبیین حدیثی از امام رضا(علیه‌السلام)پرداخت.

آیت‌الله وطن‌خواه بخش ابتدایی سخنان خود را به ذکر حدیثی از امام رضا(علیه‌السلام) اختصاص داد: «لایَستَکمِلُ عَبدٌ حَقیقةَ الایمانِ حتّی تَکونَ فیه خِصالٌ ثَلاثٌ: اَلتَفَقُه فِی الدّین و حُسنُ التَّقدیرِ فی المَعیشَةِ وَ الصَّبرُ فی الرَّزایا»[1] وی افزود: همه ما ایمان داریم و باید دنبال ایمان کامل باشیم که خداوند متعال در قرآن دستور داده «یا اَیُّها الَّذین آمَنوا آمِنوا...»[2] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، ایمان بیاورید. یعنی ایمان‌تان را کامل کنید. امام رضا(علیه‌السلام) هم برای کمال دینِ عبد، سه خصلت را بیان می‌کنند. اولین و مهمترین این خصلت‌ها که دو مورد دیگر هم به برکت آن است؛ «التَفَقُّه فِی الدّین»؛ دین‌شناسی، فقیه شدن در دین است.

 در اصطلاح حوزوی‌ها فقیه به کسی می‌گویند که کارشناس تخصصی احکام نورانی اسلام باشد و از آن تعبیر به مجتهد و مرجع تقلید می‌شود. احکام که مربوط به افعال مسلمین هست یک بخش دین است. لکن دین ما دو بخش مهمتر و والاتردارد، که یکی از آنها اخلاق است و بالاتر از اخلاق، اعتقادات، ایمان و علمی که توأم با ایمان باشد.

وی در ادامه در راستای تفاوت علم و ایمان خاطرنشان نمود: یک نمونه آن مأمون‌الرشید(لعنت‌الله‌علیه) است که علم یقینی به ولایت و امامت امام رضا(علیه‌السلام) دارد و حتی برای آن فرد هاشمی که در نزدش(مأمون) بود، گفت: من نزد امام رضا(علیه‌السلام) رفتم و عرض کردم پدر و اجداد شما علم اولین و آخرین را داشتند و می‌دانم شما هم دارید، من یک کنیزی دارم که مورد علاقه‌ام هست و چند بارسقط جنین کرده، این بار هم باردار شده یک عنایتی کنید که بچه‌اش سقط نشود. حضرت فرمودند: نگران نباش این فرزند پسر و شبیه‌ترین افراد به مادرش به دنیا خواهد آمد و همین هم شد. پدرش هارون هم علم‌الیقین به امامت موسی‌بن‌جعفر(علیه‌السلام) داشت. همچنین اولی و دومی که حق امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) را غصب کردند می‌دانستند حق با حضرت هست. ولی رذایل اخلاقی(‌حب ریاست، حسادت، کینه و ...) نمی‌گذارد علم وارد قلب و تبدیل به ایمان شود. اینکه مؤمنین در ایام شهادت امام رضا(علیه‌السلام) موکب برپا می‌کنند و عزاداری می‌کنند و زیارت می روند، این ایمان است. یعنی ایمان دارند و ایمان وارد قلوب آنها شده است. ایمان، اخلاق را درست می‌کند. اصلاً اخلاق، عین ایمان است. سه مجموعه، اعتقادات که تبدیل به ایمان شود، اخلاق و عالم شدن به احکام نورانی اسلام را تفقه در دین می‌گویند که یکی از اسباب کمال در فرمایش نورانی امام رضا(علیه‌السلام) است.

شاگرد سلوکی علامه طباطبایی(رحمت‌الله‌علیه) با تأکید بر لزوم فراگیری علوم مفید گفت: علمی که ندانستن آن ضرر و دانستن آن نفع دارد، سه علم است: اعتقادات محکم، اخلاق، احکام نورانی اسلام و مابقی فضیلیت است. اصل این سه علم است که باید با آنها آشنا شد. چراکه در زندگی و بندگی انسان تأثیرگذار است. امروزه در رادیو و تلوزیون برنامه‌های مذهبی و معارف دینی هم آموزش داده می‌شود، ولی متأسفانه بعضی فقط فیلم و سریال و برنامه‌های ورزشی را می‌بییند و بازیگران و ورزشکاران برای آنها تبدیل به بت شده‌اند.

آیت‌الله وطن‌خواه سپس در ادامه تبیین حدیث امام رضا(علیه‌السلام) اظهار داشت: دومین صفتی که امام رضا(علیه‌السلام) برای کمال انسان بیان می‌کنند مربوط به معیشت انسان است «و تَقدیرُ المَعیشَه» درآمد و مخارج انسان چقدراست، اولویت‌های مخارج انسان چیست؟ اینها را انسان باید یاد بگیرد و درست زندگی کند. بعضی بی‌حساب و کتاب خرج می‌کنند. وقتی انسان حرص داشته باشد و بی اندازه خرج کند باید آبرویش را بگذارد. انسان باید با عزت زندگی کند. باید فرزندان را هم تربیت اقتصادی کرد. نباید بلندپروازی داشت.

وی گفت: سومین مورد ذکر شده در حدیث شریف «وَ صَبرٌ فِی الرَّزایا» صبر و تحمل در مشکلات، فقر و بیماری است. اصلاً نمی‌شودکه مشکلات نباشد. «خَلَقنا الانسانَ فی کَبَد»[3] انسان در رنج است. کسی که خواهان خداست آماده گرفتاری باشد. علاوه بر نیازهای مادی(روزی حلال) از خدا رزق‌های معنوی(محبت خدا، امنیت و آرامش فکری، اطمینان قلب و...) هم بخواهیم و دعا کنیم.

 

 


[1]. تحف العقول، ج1، ص446.

[2]. سوره نساء، آیه 136.

[3]. سوره بلد، آیه 4.